– Dla Annie Ernaux ważne jest to, co można i co trzeba wypowiedzieć o życiu kobiety, co było wyciszane, co zyskało widoczność i prawa. Można się w tej książce przeglądać, warto do niej wracać. Dlatego ją polecam – mówi prof. Julia Kubisa, Pełnomocniczka Rektora ds. Polityki Przeciwdziałania Dyskryminacji i Molestowaniu Seksualnemu. W nowym odcinku cyklu „Czytaj z UW” prezentuje autobiograficzną powieść „Lata” Annie Ernaux, laureatki Literackiej Nagrody Nobla 2022.

Prof. Julia Kubisa ukończyła studia socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Jest zastępczynią kierowniczki Katedry Socjologii Ekonomicznej i Spraw Publicznych Wydziału Socjologii UW, pracuje w Zespole Równościowym UW oraz pełni funkcję Pełnomocniczki Rektora UW ds. Polityki Przeciwdziałania Dyskryminacji i Molestowaniu Seksualnemu. Zajmuje się badaniami i edukacją równościową, komunikacją z osobami pokrzywdzonymi i społecznością uniwersytecką w sprawach dotyczących dyskryminacji i molestowania seksualnego. Realizuje zadania określone w Planie Równości Płci dla UW, w  tym m.in. prowadzi Sieć Doktorantek na UW. W pracy naukowej zajmuje się zagadnieniami z zakresu m.in. upłciowienia podziału pracy, zawodami sfeminizowanymi i zmaskulizowanymi, relacjami między pracą produkcyjną a reprodukcją społeczną.

– Autobiograficzna powieść „Lata” w fascynujący sposób łączy kameralną, osobistą opowieść z szerokimi przemianami społecznymi, politycznymi i gospodarczymi. To książka o budowaniu siebie ze wspomnień, przyglądaniu się sobie poprzez wspomnienia z różnych etapów życia. Annie Ernaux studiuje bezustanne napięcia między życiem prywatnym, indywidualnymi doświadczeniami i marzeniami a tym, co społecznie uznawane za właściwe i oczywiste. Jak te społeczne oczywistości zmieniają się w czasie – choćby to, jak marginalizowane doświadczenia i potrzeby kobiet zyskują podmiotowość – opowiada prof. Julia Kubisa z Wydziału Socjologii UW.

Proza „Lata” Annie Ernaux to szczera i bezkompromisowa historia samej autorki, ale też historia każdej kobiety i całego pokolenia. W swojej książce Ernaux pokazuje obraz kilku pokoleń: jej samej, jej rówieśników, ale też pokolenia jej rodziców i jej dzieci. Opisuje zarówno prywatne, jak i społeczne wydarzenia, patrząc na nie oczami dziecka, potem studentki, a w końcu dojrzałej kobiety. Autorka wydaje się stale zadawać pytanie „Czy byłabym szczęśliwsza, mając inne życie?”.

Annie Ernaux to jedna z najpopularniejszych współczesnych francuskich pisarek, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2022 roku, feministka. Jest autorką kilkudziesięciu książek. Wśród jej prozy znajdują się takie pozycje, jak „Une femme” oraz „La place”.

– Ernaux pisze o sprawach dotyczących kobiet, które przez wiele lat były niewypowiedzialne i marginalizowane – zaznacza prof. Kubisa.

Historia każdej kobiety

– Opisywane przez Ernaux życie jest w jakimś sensie zwyczajne, nie ma tu niesamowitych dokonań czy zwrotów akcji, ale zarazem niezwykłe w swojej jednostkowej wyjątkowości, opisywanej precyzyjnie, z czułością i spokojem – opowiada prof. Julia Kubisa.

Annie Ernaux pisze o każdej dekadzie swojego życia, począwszy od dzieciństwa w biednej rodzinie robotniczej w małym normandzkim miasteczku, gdzie religia pełniła nadrzędną rolę, aż po życie jako bogata klasa średnia w obliczu wyzwolenia politycznego, seksualnego i klasowego. Autorka mierzy się z zagadnieniami rewolucji obyczajowej, narastającego konsumpcjonizmu i laicyzacji na tle przełomowych momentów dla historii Francji i Europy.

Jak podkreśla prof. Kubisa: – Pomimo że ta opowieść dotyczy innego społeczeństwa, to w geście Ernaux, by przyglądać się swoim wspomnieniom, sobie z dawnych lat, swojej podmiotowości i temu jak zmieniały nas czasy, w których żyłyśmy jest pewna uniwersalność. Można się w tej książce przeglądać. Dlatego ją polecam.

Autobiografia Annie Ernaux „Lata” otrzymała nagrodę Man Brooker International Prize 2019 oraz Warwick Prize for Women in Translation 2019.

Książka znajduje się w wolnym dostępie w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie.