Według badań EZOP* co czwarty Polak w ciągu życia będzie miał problemy natury emocjonalnej, zaburzenia lękowe, depresyjne albo kłopoty z nadużywaniem substancji. Joachim Kowalski z Wydziału Psychologii UW wyjaśnia, jak odróżnić depresję od złego nastroju oraz lęk od fobii. Radzi, gdzie i kiedy zgłosić się po pomoc.

Depresja i lęk są wspólnie kategoryzowane jako tzw. zaburzenia emocjonalne, wiążą się przede wszystkim z odczuwaniem smutku lub niepokoju. Bardzo często współwystępują. Jeśli stan obniżonego nastroju lub lęku przedłuża się i staje się zbyt silny, warto poszukać pomocy. Na Uniwersytecie Warszawskim działa Centrum Pomocy Psychologicznej, które prowadzi bezpłatne konsultacje dla studentów, doktorantów i pracowników uczelni.

Zły humor?

Według danych WHO depresja na całym świecie dotyka 350 milionów ludzi. – To zaburzenie psychiczne, a nie po prostu zły humor. Nie można jej bagatelizować. Obserwujmy siebie i naszych bliskich, ponieważ osoby z depresją są szczególnie narażone na popełnienie samobójstwa – mówi Joachim Kowalski, doktorant z Wydziału Psychologii UW, terapeuta, który specjalizuje się w terapii poznawczo-behawioralnej.

Depresja wiąże się z obniżeniem nastroju, zmniejszeniem odczuwania przyjemności, brakiem energii, ogólnym poczuciem osłabienia. Często towarzyszą jej zaburzenia snu i odżywiania. – Osoba z depresją postrzega siebie jako kogoś gorszego, ułomnego, niezasługującego na pomoc, czasami winnego. Świat może być dla niej miejscem niedobrym, pełnym krytyki, czasem uważa, że na niego nie zasługuje. Przyszłość jawi się jej jako czarna, pozbawiona nadziei – wyjaśnia Joachim Kowalski.

Gdy boisz się bać

W przypadku lęku, tak jak w przypadku depresji, ważne jest kryterium czasu i nasilenia. Jeśli lęk trwa dłużej niż cztery tygodnie, to warto zastanowić się nad konsultacją ze specjalistą.

– Każdy z nas czegoś się boi. To może być prosta kwestia, możemy bać się psów, pająków, niektóre osoby boją się ciemności czy zamkniętych pomieszczeń. Inna kategoria lęków dotyczy kontaktów z ludźmi. To lęki społeczne, przed byciem ocenianym, dotyczące bycia krytykowanym, odkrycia niekompetencji, ośmieszenia – mówi terapeuta. Jednym z rodzajów lęków jest lęk egzaminacyjny. Obawa przed egzaminem, jego wynikiem jest naturalnym zjawiskiem. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy ze względu na swój strach student opuszcza terminy albo przeżywa silne negatywne emocje, z którymi nie umie sobie poradzić.

Jak odróżnić lęk od zaburzenia lękowego? – Jeśli lęk jest bardzo intensywny i utrudnia nam codzienne funkcjonowanie, przeszkadza w śnie, w relacjach z innymi, powoduje kołatanie serca, jeśli chodzimy cały czas napięci i zirytowani albo nieustannie obracamy w głowie różnego rodzaju zmartwienia i nie możemy cieszyć się życiem, to jest duże prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z zaburzeniem lękowym, które może być leczone za pomocą psychoterapii – dodaje.

„Weź się w garść” nie działa

Po pomoc należy zgłosić się, kiedy zwykłe sposoby na poprawienie nastroju, takie jak np. uprawianie sportu, czytanie książek czy spotkanie z przyjaciółmi, nie pomagają. Sygnałem mogą być też zaniepokojone głosy bliskich, ponieważ osoby z depresją czy lękiem nie zawsze są w stanie zauważyć zmianę własnego zachowania.

– Jeśli ktoś z twoich bliskich już od kilku tygodni ma pogorszony nastrój, gorzej śpi, jest mniej aktywny, bardziej drażliwy niż zazwyczaj, zgłasza różnego rodzaju problemy, z którymi nie może sobie poradzić, warto zapewnić o naszym wsparciu, polecić konsultację z CPP lub lekturę merytorycznych poradników. Rady typu „weź się w garść” czy „uśmiechnij się”, zazwyczaj działają bardziej irytująco niż skutecznie – wyjaśnia Joachim Kowalski.