– Rankingi są motywatorem dla uczelni do zabiegania o wyższe pozycje i lepsze wyniki. Jako uniwersytet badawczy chcemy współpracować z instytucjami nie tylko z Europy, ale też z całego świata. Szkoły wyższe powinny być miejscem do rozwoju kompetencji, ale też zapewniać przestrzeń do wymiany doświadczeń i opinii – mówił prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW, podczas THE Europe Universities Summit zorganizowanego przez Uniwersytet Warszawski oraz Times Higher Education.

3 lipca rozpoczęła się konferencja THE Europe Universities Summit „Beyond resilience: How European higher education is preparing for the future”, której gospodarzem był Uniwersytet Warszawski. Trzydniowe wydarzenie zostało zorganizowane przez UW we współpracy z Times Higher Education.

Podczas Szczytu Europejskich Uniwersytetów omawiana była m.in. rola szkół wyższych oraz instytucji akademickich i badawczych w realizacji działań podejmowanych przez różnorodne środowiska i kraje, zarówno Europy, jak i całego świata. Prelegenci dyskutowali o kwestiach związanych ze wzmocnieniem pozycji europejskich uczelni w świecie oraz współpracą z ośrodkami naukowo-badawczymi spoza Europy.

Rankingi motywują

Oficjalne obrady zainaugurował prof. Alojzy Z. Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, odnosząc się do tematu przewodniego całej konferencji, którym były rankingi szkół wyższych, zarówno publicznych, jak i prywatnych: – Rankingi są motywatorem dla uczelni do zabiegania o wyższe pozycje i lepsze wyniki. Jako uniwersytet badawczy chcemy współpracować z instytucjami nie tylko z Europy, ale też z całego świata. Szkoły wyższe powinny być miejscem do rozwoju kompetencji, ale też zapewniać pole do wymiany doświadczeń i opinii. Dziś Uniwersytet Warszawski jest gospodarzem wydarzenia, które stwarza przestrzeń do rozmów, polemik i debat między naukowcami, uczelniami i otoczeniem społeczno-gospodarczym.

Prof. Alojzy Z. Nowak podkreślił, jak ważna jest współpraca na szczeblu międzynarodowym, zarówno między uczelniami, jak i sektorem prywatnym. Rektor UW zauważył też, że publiczne i prywatne szkoły wyższe mierzą się ze wspólnym wyzwaniem, jakim są finanse przeznaczane na naukę i badania: – Patrząc z perspektywy publikacji w międzynarodowych czasopismach naukowych, Uniwersytet Warszawski znajduje się na bardzo dobrej pozycji, natomiast sytuacja jest odmienna w kontekście cytowań. Chcielibyśmy poruszyć ten problem podczas rozpoczynających się właśnie obrad.

Szczyt Uniwersytetów Europejskich wpisuje się w misję rozwoju Uniwersytetu Warszawskiego w kierunku nowoczesnej uczelni badawczej. Prorektor UW ds. badań prof. Zygmunt Lalak wyraził nadzieję na wiele owocnych lekcji i wniosków z paneli dyskusyjnych, jednocześnie zaznaczając: – Chcielibyśmy jako uniwersytet być jeszcze bardziej widoczni w świecie akademickim, a to jest powiązane z wyższą pozycją w rankingach. W tym celu prowadzimy wiele programów, w tym projekty związane ze współpracą międzynarodową.

Podczas uroczystego otwarcia konferencji głos zabrał również prof. Andrzej Koźmiński, były dziekan Wydziału Zarządzania UW oraz doktor honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego: – Misją uczelni jest kształtowanie umysłów i serc studentów. Młodzi ludzie cenią sobie wolność i swobodę, dlatego też powinniśmy podejść do edukacji holistycznie i być otwarci na wolną debatę z heterogeniczną społecznością studencką.

Odpowiadając na pytanie zadane przez Tima Sowulę, redaktora „THE World Summit Series”, o drogę do budowania przez uczelnię swojego wizerunku i reputacji, prof. Andrzej Koźmiński podkreślił: – Najważniejsza jest stałość. Należy wyznaczyć długoterminowe cele i do nich bezwzględnie dążyć. Drugą ważną kwestią jest zaangażowany zespół ludzi, na których można polegać, a trzecim elementem jest dyplomacja, czyli budowanie pozytywnych relacji i owocnej współpracy z otoczeniem.

Internacjonalizacja i multidyscyplinarność

Część paneli dyskusyjnych THE Europe Universities Summit poświęcona była tzw. młodym uniwersytetom – szkołom wyższym, których działalność sięga zaledwie 15–20 lat wstecz, jak np. prywatny Uniwersytet Özyeğin w Stambule założony w 2007 roku lub Uniwersytet Luksemburski, który swój pierwszy rok akademicki inaugurował w 2003 roku.

Prof. Esra Gençtürk, rektor Uniwersytetu Özyeğin, mówiła, jak istotne dla młodych uczelni i ich relacji z otoczeniem społeczno-gospodarczym są rankingi: – Obecnie jako uniwersytet dbamy o dobre relacje ze światem biznesu, ponieważ uważamy że ta współpraca jest niezbędna. Zależy nam również, żeby nasi absolwenci byli jak najlepiej przygotowani do wejścia na rynek pracy.

– Opracowaliśmy trzy kluczowe zasady, które mają przyświecać nowej uczelni: internacjonalizacja, wielojęzyczność i interdyscyplinarność. Niemal wszyscy pracownicy naukowi posiadają dyplom zagranicznej uczelni i tworzą sieci badawcze z naukowcami z innych państw – dodała dr Emilia Kmiotek-Meier z Uniwersytetu Luksemburskiego.

Maszyna i człowiek w obliczu wyzwań

Kolejny dzień THE Europe Universities Summit był dla uczestników okazją do udziału w wielu zróżnicowanych panelach dyskusyjnych, m.in. debacie na temat sztucznej inteligencji i innowacyjnych narzędzi technologicznych na uczelniach z udziałem Gabrieli Allmi, dyrektorki regionalnej na Europę z Harvard Business Publishing, oraz Roberta Greya, kanclerza Uniwersytetu Warszawskiego.

– Uniwersytet Warszawski kładzie nacisk na zastosowanie cyfryzacji na wielu szczeblach. Uczelnia powinna być otwarta na takie innowacje jak ChatGPT.  Wykorzystanie sztucznej inteligencji jest niewątpliwym osiągnięciem, jednak powinniśmy pamiętać, że to człowiek podejmuje ostateczną decyzję, zaś maszyna jedynie wspomaga ten proces – mówił kanclerz Robert Grey, podkreślając, że uniwersytety powinny wyjść poza pewne ramy poprzez otwarcie się na świat wokół.

Dyrektorka Gabriella Allmi również podkreśliła, że nie unikniemy postępów technologicznych: – Pamiętajmy jednak, że od komputera możemy oczekiwać wielu odpowiedzi, jednak maszyna nie zada nam pytania. To czynnik ludzki.

Jeden z uczestników panelu dotyczącego przywództwa i roli instytucji w kształtowaniu gospodarki przyszłości, Alejtin Berisha, dziekan Universum International College w Kosowie, mówił o zastosowaniu inteligentnych narzędzi, jak ChatGPT, przy jednoczesnym zachowaniu, jak to określił, oryginalnego człowieczeństwa (human originality): – Musimy zachować równowagę między technologią i tym, co umie człowiek. Takie działanie wymaga od nas radykalnej zmiany w podejściu do nauczania. W dobie nauki i pracy online stajemy wobec wizji uniwersytetów bez klas, tablic i profesorów. Technologia to też praca zespołowa oraz współpraca wielu ludzi. Te czynniki są nie do zastąpienia.

Rozmowy przy okrągłych stołach

Jedną z najważniejszych sesji był tzw. rektorski okrągły stół, w którym udział wzięli m.in. rektor Uniwersytetu Warszawskiego prof. Alojzy Z. Nowak, nadzwyczajny i pełnomocny ambasador Republiki Azerbejdżanu w Rzeczypospolitej Polskiej Nargiz Gurbanova, doradca wiceprezydenta Uniwersytetu Sorbońskiego ds. współpracy europejskiej prof. Bernold Hasenknopf oraz prorektor Uniwersytetu Barcelońskiego ds. polityki międzynarodowej dr Raul Ramos.

– Wyniki międzynarodowych rankingów wskazują na różnicę między uczelniami Zachodniej i Wschodniej Europy. Uniwersytet Warszawski zajmuje pierwszą pozycję w rankingach pod względem pozyskiwania krajowych i zagranicznych grantów. Ponadto kładziemy nacisk na mobilność akademicką, w szczególności realizację części studiów w zagranicznych prestiżowych uczelniach, a także tworzenie sojuszy z europejskimi uczelniami, jak Sojusz 4EU+ – mówił prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW, podczas obrad okrągłego stołu.

Ambasadorka Nargiz Gurbanova dodała, że uczelnie azerbejdżańskie stawiają sobie za główny cel nawiązanie współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi i instytucjami akademickimi z Unii Europejskiej: – Jesteśmy otwarci na nowe partnerstwa w nauce i dydaktyce.

Jednocześnie trwały również obrady okrągłego stołu prorektorów do spraw badań naukowych. Prowadzący posiedzenie prof. Zygmunt Lalak, prorektor UW ds. badań, zaznaczył, że, mimo coraz wyższych pozycji w rankingach akademickich, Uniwersytet Warszawski stawia sobie za cel osiągnięcie znacznie lepszych wyników: – Chcielibyśmy, żeby Uniwersytet Warszawski był jeszcze bardziej rozpoznawalny w Europie jako silny ośrodek badawczy. W tym celu zamierzamy w dalszym ciągu umacniać naukowy potencjał naszej uczelni.

Miniona już konferencja Uniwersytetu Warszawskiego oraz Times Higher Education umożliwiła dyskusje nie tylko na poziomie Europy, ale też całego świata, na temat priorytetów uczelni, czyli: internacjonalizacji, multidyscyplinarności i różnorodności w nauce, badaniach i dydaktyce. Wydarzenie było cenną okazją, szczególnie dla nowo powstałych uczelni, na wymianę doświadczeń i dobrych praktyk z partnerami z zagranicy, którzy w podobnym stopniu musieli mierzyć się ze społeczno-ekonomicznymi skutkami kryzysu klimatycznego, inwazji militarnej w Ukrainie czy pandemią. Uczestnicy konferencji byli zgodni, że obecna globalna sytuacja będąca wynikiem zaistniałych czynników wymaga podjęcia wspólnych kroków ze strony uczelni jako ośrodków zajmujących się edukacją, prowadzących badania naukowe i wdrażających innowacje.