„Trzeci wymiar archeologii” to tytuł wystawy w muzeum MAPSE Rapa Nui na Wyspie Wielkanocnej, na której wyniki swoich prac prezentują archeolodzy z UW. Zwiedzający mogą m.in. obejrzeć kopie zabytków wykonane w technice holoprojekcji 3D oraz druku 3D, jak również wziąć udział w wirtualnym spacerze po jaskini pełnej malowideł naskalnych.
Wystawa ma charakter multimedialny i interaktywny, pokazuje wykorzystanie nowoczesnych technologii w dokumentacji archeologicznej, m.in. fotogrametrię bliskiego zasięgu, trójwymiarowe skanowanie czy zastosowanie lotniczego skanowania laserowego. Ekspozycja skierowana jest do społeczności lokalnej i turystów.
Zwiedzający mają możliwość wzięcia udziału w wirtualnym spacerze po jaskini Ana Kai Tangata – jednej z najbardziej znanych grot na Wyspie Wielkanocnej, jedynej w której zachowały się malowidła naskalne. Obecnie jaskinia nie jest dostępna dla turystów, dlatego wirtualny spacer to jedyna sposobność poznania jej wnętrza.
Polacy są związani z pracami w jaskiniach na Wyspie Wielkanocnej od 2001 roku. Po badaniach speleologicznych kierowanych przez Andrzeja Ciszewskiego, trwających do 2009 roku, aktualnie prace koncentrują się na rejestrze zabytków archeologicznych w jaskiniach i ich bezpośrednim sąsiedztwie. Wykonywana jest również dokumentacja cyfrowa jaskiń z wykorzystaniem fotogrametrii bliskiego zasięgu, skanowania i rysunku. Wybrane obiekty są przygotowywane do prac wykopaliskowych. Prowadzony jest również monitoring zagrożonych jaskiń, w tym przede wszystkim jaskiń obciążonych ruchem turystycznym. Pracami kieruje dr Maciej Sobczyk z Ośrodka Badań Prekolumbijskich UW, współpracując ze specjalistami m.in. z Laboratorium Cyfrowego Humanistyki UW oraz z Laboratorium Skanowania i Modelowania 3D Politechniki Wrocławskiej.
Na potrzeby wystawy wydrukowano w technice 3D kopie siedmiu zabytków, które znajdują się w gablotach. Dzięki temu zwiedzający mogą nie tylko zobaczyć oryginały, ale również wziąć do ręki kopie m.in. zdobioną rytami kość (jeden krąg) wieloryba. Można zobaczyć i dotknąć obiekty, których nie da się umieścić w gablotach, np. ryty naskalne z niedostępnej jaskini Ana Toki Toki jak i miniaturę jednego z posągów moai. Część zabytków pokazano w postaci hologramów 3D, które wyświetlają się w specjalnym projektorze „holobox”.
Wystawa dotyczy głównie polskich badań na Wyspie Wielkanocnej, ale znalazły się tam również rezultaty innych projektów, realizowanych przez archeologów z UW w Ameryce Południowej. Pokazano np. trójwymiarową rekonstrukcję twarzy królowej z nienaruszonego preinkaskiego (kultura Wari) grobowca zawierającego szczątki kilkudziesięciu osób, głównie kobiet w Castillo de Huarmey (odkrytego kilka lat temu przez dr. Miłosza Giersza). Zwiedzający mogą zapoznać się z badaniami prowadzonymi przez prof. Mariusza Ziółkowskiego na terenie parku Machupicchu oraz pracami dr. Macieja Sobczyka w rejonie wulkanu Coropuna.
Organizatorem wystawy jest dr Maciej Sobczyk z Ośrodka Badań Prekolumbijskich UW. Wystawa powstała dzięki środkom z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Można ją oglądać do 9 listopada.