– Chcielibyśmy, by nasze lekcje zainspirowały uczniów do refleksji nad współczesnymi sprawami, o których można rozmawiać za pomocą kodu mitologii. Posejdon zaprosi nas do rozmowy o zanieczyszczeniu oceanów, a Midas poruszy temat odpowiedzialności za sposoby generowania zysków – mówi prof. Katarzyna Marciniak z Wydziału „Artes Liberales” UW, która wraz z zespołem zakończyła już pierwszy etap projektu realizowanego w ramach grantu ERC Proof of Concept.
W maju 2023 roku prof. Katarzyna Marciniak z Wydziału „Artes Liberales” UW otrzymała Proof of Concept Grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) na realizację projektu The Modern Argonauts: A Multicultural Educational Programme Preparing Young People for Contemporary Challenges through an Innovative Use of Classical Mythology.
Efektem grantu będzie międzynarodowy program edukacyjny przygotowujący młodzież licealną do wyzwań współczesności poprzez nowatorskie wykorzystanie greckiej i rzymskiej mitologii. Program pogłębi wiedzę młodych ludzi na temat kultury antycznej i zachęci ich do rozmowy o sprawach współczesnych za pomocą kodu mitologii. W jego przygotowaniu uczestniczą eksperci z Europy, Afryki, Azji, obu Ameryk, Australii i Nowej Zelandii.
Współcześni Argonauci
Pierwszy etap projektu zakończył się. Prof. Marciniak opracowała strukturę programu oraz lekcję pilotażową, a następnie ustaliła z członkami zespołu szczegółową zawartość podręcznika, który będzie miał formę gry. Jego użytkownicy wcielą się we „współczesnych Argonautów”. Dla każdego z krajów, do którego odniesienie znajduje się na stronach podręcznika, wybrany został wiodący mit, opracowywany na obecnym etapie przez eksperta.
– Uczniowie będą odkrywać nasze wspólne mityczne dziedzictwo. Na Cyprze będą mogli porozmawiać np. o Afrodycie, w Polsce o Syrenach, a w Hiszpanii o Herkulesie. Konteksty pozaeuropejskie poszerzą perspektywy uczniów, ukazując im tradycje mitologiczne różnych kultur. Na przykład w Nowej Zelandii zobaczą gwiezdną rodzinę Matariki, którą w Europie znamy jako siostry Plejady – mówi prof. Marciniak.
Poza wydaniem drukowanym i plikiem PDF z książką do pobrania w wolnym dostępie planowana jest także wersja interaktywna. Umożliwi ona szereg działań, które zwiększą dostępność programu – m.in. przygotowane będą nagrania materiałów dla osób niewidomych i niedowidzących.
Klasy humanistyczne i szkoła samochodowa
Do testowania lekcji zgłosiło się dotychczas osiemnaście szkół średnich z Austrii, Kamerunu, Niemiec, Polski, Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, Wielkiej Brytanii i Włoch. Docelowo wszystkie chętne placówki będą mogły wdrożyć cały kurs lub skorzystać z wybranych lekcji.
– Ogromnie cieszy mnie odzew ze strony nauczycieli na mój apel o zgłoszenia do testowania lekcji. Odezwały się szkoły z różnych krajów, reprezentujące różne profile. Współpracują z nami nie tylko klasy humanistyczne, ale też na przykład szkoła samochodowa. Właśnie do niej trafiła już jedna z pierwszych gotowych do przetestowania lekcji: uczniowie spotkają się z Posejdonem, poznają jego najsłynniejsze posągi i dowiedzą się, dlaczego trójząb boga mórz widnieje w logo jednej z firm produkujących samochody. Na zakończenie lekcji licealiści zastanowią się, czy i jak można pogodzić rozwój technologiczny z troską o środowisko, proponując konkretne działania na rzecz ochrony oceanów. Staramy się bowiem pokazywać zarówno źródła starożytne wraz z ich recepcją w dziełach sztuki, jak i życie codzienne mitów wokół nas. Często znamy je dobrze, lecz nie jesteśmy tego do końca świadomi, jak w przypadku syren alarmowych, które również mają starożytny rodowód w postaci istot kuszących pieśnią Odyseusza – dodaje prof. Marciniak. – Tematów do refleksji jest dużo. Antyczne syreny były śmiertelnie niebezpieczne, natomiast te współczesne, przez odpowiednie sygnały dźwiękowe, ratują ludziom życie. To jedno z wielu niezwykłych świadectw recepcji oraz potęgi mitu.
Program zostanie opublikowany w wolnym dostępie. Z podręcznika będą mogli korzystać też uczestnicy Erasmus+ Pupil Mobility Programme. Wybrane lekcje mogą być również przydatne w realizacji działań prowadzonych przez muzea, uniwersytety dziecięce oraz ośrodki kształcenia nauczycieli.
Realizacja projektu rozpoczęła się jesienią 2023 roku. Szczegółowe informacje można znaleźć pod adresem: https://modernargonauts.al.uw.edu.pl/.
Grant Proof of Concept umożliwi wykorzystanie potencjału społecznego badań przeprowadzonych w ramach projektu Our Mythical Childhood… The Reception of Classical Antiquity in Children’s and Young Adults’ Culture in Response to Regional and Global Challenges, na który prof. Katarzyna Marciniak otrzymała w 2015 roku swój pierwszy grant ERC – Consolidator (realizowany w latach 2016–2022).
ERC Proof of Concept to grant przeznaczony dla badaczy, którzy już realizowali grant badawczy Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (Starting, Consolidator, Advanced lub Synergy). Dotyczy komercjalizacji wyników badań osiągniętych w poprzednim projekcie lub wykorzystania ich społecznego potencjału. Celem grantu jest m.in. weryfikacja koncepcji badawczej oraz angażowanie partnerów zewnętrznych. Więcej informacji na temat laureatów grantów ERC z UW znajduje się na stronie uczelni.
W 2024 roku Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) wybrała projekt The Modern Argonauts do zaprezentowania w sekcji Highlighted Projects w konkursie o granty ERC Proof of Concept.
