Na Uniwersytecie Warszawskim odbyła się uroczystość wręczenia certyfikatu potwierdzającego nadanie planetoidzie nazwy ku czci prof. Jerzego Madeja z Obserwatorium Astronomicznego UW. Od tej pory ciało niebieskie będzie nosić nazwę Jerzymadej.
4 września w Sali Senatu Pałacu Kazimierzowskiego na Kampusie Głównym odbyła się uroczystość wręczenia certyfikatu potwierdzającego nadanie planetoidzie, zarejestrowanej w międzynarodowym katalogu pod numerem 599019 i mającej wcześniejsze oznaczenie 2009 QY36, nazwy Jerzymadej. Wydarzenie zorganizowano w ramach obchodów 200-lecia Obserwatorium Astronomicznego UW.
– W imieniu Jego Magnificencji Rektora mam zaszczyt przekazać Panu Profesorowi list gratulacyjny oraz wyrazy uznania od całego zespołu rektorskiego. To wydarzenie o wyjątkowym charakterze – w sposób symboliczny utrwalił Pan Profesor swoje imię w kamieniu. Nadanie planetoidzie Pańskiego imienia jest ogromnym wyróżnieniem, podkreślającym bogaty dorobek życiowy, wybitne osiągnięcia naukowe oraz wkład dydaktyczny. To niezwykłe wydarzenie nabiera szczególnego znaczenia w roku obchodów 200-lecia istnienia Obserwatorium Astronomicznego UW. Jest to doskonała okazja, aby przypominać o wybitnych osiągnięciach, aby kolejne pokolenia pamiętały nazwiska osób, które je tworzyły. Proszę przyjąć najlepsze życzenia kolejnych lat owocnej pracy dla dobra Uniwersytetu – mówił podczas uroczystości prof. Zygmunt Lalak, prorektor UW ds. badań.
Laudację na cześć prof. Jerzego Madeja wygłosił prof. Kazimierz Stępień, a podziękowania w imieniu laureata odczytał prof. Michał Szymański.
– Planetoidę odkrył dr Timur Kriaczko w 2009 roku. Obiekt ten jest stosunkowo dużą planetoidą, o rozmiarach rzędu 1.14 setnych kilometra – największa znana planetoida jest Ceres ma rozmiary ok 940 km. Na szczęście zawsze ona trzyma z daleka od orbity Ziemi i nie zagraża jej, krążąc w wokół Słońca pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza. Przyznanie tej nazwy planetoidy było dla mnie wielką radością i wyróżnieniem, co było pomysłem i wykonaniem moich przyjaciół – Larisy Byczkowej i Wiktora Byczkowa oraz odkrywcy doktora Timura Kriaczko. Chciałem gorąco podziękować Jego Magnificencji Profesorowi Alojzemu Nowakowi i Dyrektorowi Obserwatorium Profesorowi Tomaszowi Bulikowi i wszystkim moim współpracownikom z Obserwatorium, Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiej Akademii Nauk za współpracę i udział w dzisiejszym naszym zgromadzeniu – odczytał prof. Szymański.
Wyróżnienie zostało przyznane prof. Madejowi przez Komitet Astronomii Polskiej Akademii Nauk na podstawie decyzji z dnia 19 maja 2025 roku Komitetu ds. Nazewnictwa Małych Ciał Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU).
200 lat Obserwatorium
W 2025 roku mija 200 lat od powstania Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Z okazji jubileuszu zaplanowano wydarzenia upamiętniające historię i przybliżające współczesne osiągnięcia jednego z głównych ośrodków astronomicznych w Polsce.
Korzenie Obserwatorium Astronomicznego UW sięgają 1816 roku, gdy powstała Katedra Astronomii tworzonego wówczas Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Jej kierownikiem został Franciszek Armiński, który zaangażował się w projekt wybudowania obserwatorium w Alejach Ujazdowskich. Budowa trwała w latach 1820-1824, a gmach oddano do użytku 18 sierpnia 1825 roku. Przez lata Obserwatorium stale się rozwijało.
Współcześnie badania prowadzone są w nowoczesnych placówkach w Ostrowiku oraz w Las Campanas w Chile. Instytucja pozostaje jednym z najważniejszych ośrodków astronomicznych w Polsce.
– Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego W od 200 lat stanowi niezwykle istotny punkt na naukowej mapie Polski. Jego historia jest nierozerwalnie związana z dziejami uczelni, Warszawy i całego kraju. Przez cały ten okres instytucja ta nie tylko kształciła kolejne pokolenia astronomów, lecz także brała czynny udział w rozwoju badań kosmosu, dostosowując się do zmieniających się realiów politycznych, społecznych i technologicznych. Współczesna astronomia przeżywa dynamiczny rozwój, a Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego nadal odgrywa kluczową rolę w kształceniu kolejnych pokoleń uczonych oraz w realizacji nowoczesnych badań kosmosu – podsumowuje dyrektor OA, prof. dr hab. Tomasz Bulik, we wstępie do jubileuszowej książki 200 lat Obserwatorium Astronomicznego UW.
Książka pod redakcją naukową prof. dr. hab. Jarosława Włodarczyka z Instytutu Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN została opublikowana przez Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Jubileuszowa publikacja stanowi pierwsze tak obszerne opracowanie dziejów instytucji oraz sylwetek ludzi, którzy ją tworzyli i rozwijali, a także przedstawia rolę Obserwatorium w polskiej i światowej astronomii.
Ponadto z okazji jubileuszu zaplanowano liczne wydarzenia m.in.: wystawy (w foyer Pałacu Kazimierzowskiego oraz na ogrodzeniu wokół terenu Ogrodu Botanicznego UW wzdłuż Alei Ujazdowskich) czy Zjazd Absolwentów.
Od 8 do 12 września w Warszawie odbędzie się 42. Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, który po raz pierwszy odbędzie się na Uniwersytecie Warszawskim.
Więcej informacji znajduje się na stronie Obserwatorium Astronomicznego UW.
Jerzy Madej – profesor doktor habilitowany nauk fizycznych, specjalista w zakresie astrofizyki teoretycznej, od początku kariery naukowej związany z Uniwersytetem Warszawskim. Studia astronomiczne na Uniwersytecie Warszawskim ukończył w 1973 roku. W 1975 roku otrzymał wyróżnienie Polskiego Towarzystwa Astronomicznego za wybitny indywidualny dorobek naukowy w dziedzinie astronomii. Stopień doktora uzyskał w 1981 roku na podstawie rozprawy pt. „Zachowanie się linii Balmera w widmach gwiazd magnetycznych” przygotowanej pod kierunkiem prof. Kazimierza Stępnia.
W latach 1983-84 przebywał na stażu podoktorskim w amerykańskim Center for Theoretical Physics and Center for Space Research, Massachusetts Institute of Technology, a w latach 1984-85 w Canadian Institute for Theoretical Astrophysics, University of Toronto. Habilitację w zakresie astrofizyki teoretycznej w 1991 roku uzyskał na podstawie rozprawy pt. „Teoria i interpretacja widm promieniowania bursterów rentgenowskich”. Rozprawa była istotnym wkładem w badania nad fizyką wysokoenergetycznych procesów zachodzących w kosmosie. W 2010 roku otrzymał tytuł profesora nauk fizycznych.
Jego badania dotyczą głównie modelowania atmosfer gwiazdowych oraz analizy promieniowania gorącej materii, w szczególności w zakresie procesów Comptonowskich i spektroskopii rentgenowskiej.
Jest autorem i współautorem ponad 170 artykułów naukowych i doniesień konferencyjnych. Prowadził zajęcia z astrofizyki, m.in. dotyczące atmosfer gwiazd, oraz proseminaria i seminaria studenckie. Opiekował się trojgiem doktorantów.
Prof. Jerzy Madej od kilku dekad zmaga się ze stwardnieniem rozsianym. Pomimo choroby przez cały czas zachowuje pełną aktywność intelektualną, prowadzi badania i publikuje.
