Królewska Szwedzka Akademia Nauk przyznała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Wśród tegorocznych laureatów jest prof. Roger Penrose z Uniwersytetu Oxfordzkiego, któremu w 2005 roku Uniwersytet Warszawski przyznał doktorat honorowy. Naukowiec otrzymał jedną drugą Nagrody Nobla za „odkrycie, że formowanie się czarnej dziury jest solidną prognozą ogólnej teorii względności”.
Prof. Roger Penrose jest jednym z najwybitniejszych współczesnych fizyków matematycznych. W latach 60. pokazał, że zapadanie się grawitacyjne gwiazd prowadzi do powstawania czarnych dziur. Badacz udowodnił wiele własnych twierdzeń o istnieniu osobliwości w czasoprzestrzeniach kosmologicznych. Opracował nowe podejście do opisu czasoprzestrzeni, tak zwany formalizm spinorowy.
W 2005 roku na wniosek ówczesnego dziekana Wydziału Fizyki, prof. Jana Bartelskiego, prof. Roger Penrose został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego.
Prof. Andrzej Trautman z Uniwersytetu Warszawskiego rozpoczął laudację słowami: – Czuje się zaszczycony tym, że mam okazję mówić dziś o Sir Penrose, wybitnym matematyku i fizyku, który jest moim przyjacielem od wielu lat. (…) W roku 1962, podczas jego pierwszej wizyty w Polsce, na zorganizowanej w Jabłonnej międzynarodowej konferencji poświęconej ogólnej teorii względności, Roger Penrose zaproponował nowe podejście do analizy geometrii fizyki grawitacji i innych pól, oparte na wprowadzeniu stożka świetlnego w nieskończoności oraz na wynikającym stąd konforemnym uzwarceniu czasoprzestrzeni.
W opinii prof. Tomasza Łuczaka z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza dla Senatu Uniwersytetu Warszawskiego w związku z uchwałą w sprawie nadania tytułu doktora honoris causa profesorowi Rogerowi Penrose’owi czytamy: – Sir Roger Penrose jest jednym z najwybitniejszych fizyków współczesnych, autorem fundamentalnych prac o geometrii czasoprzestrzeni i teorii pola. Jednocześnie jest jednym z niewielu współczesnych uczonych, którzy celem i założeniami swej działalności nawiązują do początków nauki, a ich śmiałe i oryginalne idee zdają się dawać radość zarówno im samym, jak i tym, którzy je poznają.
Prof. Penrose jest laureatem wielu nagród, m.in. Fellow of the Royal Society of London (1972), Foreign Associate of the United States National Academy of Sciences (1998), the Wolf Foundation Prize for Physics, the Royal Society Royal Medal, the Dirac Medal, the Eddington Medal of the Royal Astronomical Society, the Albert Einstein Prize, Medal of the Albert Einstein Society.
Współpraca noblisty z UW
Prof. Roger Penrose to bliski przyjaciel i współpracownik prof. Krzysztofa Meissnera z Instytutu Fizyki teoretycznej z Wydziału Fizyki UW. – Znamy się od wielu lat. Korespondujemy ze sobą właściwie codziennie. To największy fizyk matematyczny. Człowiek, który wniósł niebywale dużo do ogólnej teorii względności, który rozumie ją najlepiej na świecie – mówił tuż po ogłoszeniu werdyktu Komitetu Noblowskiego prof. Meissner.
– Roger Penrose poświęcił dużą część swojego życia na badanie właściwości czarnych dziur, w szczególności na badanie ich stabilności. Nawet Einstein, który zakładał istnienie czarnych dziur, jednocześnie w nie wątpił. Penrose jako pierwszy pokazał ponad wszelką wątpliwość, że niestabilności nie ma, że czarne dziury są obiektami stabilnymi, które mogą istnieć – wyjaśnił dr hab. Andrzej Dragan z Instytutu Fizyki Teoretycznej Wydziału Fizyki UW.
Prof. Meisner współpracuje naukowo z prof. Penrose’m. – Koncepcja Penrose’a zakłada, że nasz Wszechświat jest jednym z wielu kolejno po sobie następujących Wszechświatów. Penrose nazywa je eonami – mówi prof. Meissner. Fizycy wspólnie szukali odpowiedzi na pytanie czy w naszym Wszechświecie są ślady po poprzednim wszechświecie, czy jest to koncepcja, której nie można w żaden sposób sprawdzić? – My twierdzimy, że w naszym Wszechświecie promieniowanie tła, które nas otacza sprzed 14 mld lat, niesie ze sobą informację o tym, co było w poprzednim Wszechświecie. Tę pracę udało nam się opublikować, teraz piszemy następną – wyjaśnia fizyk z UW.
Prof. Penrose gościł na Uniwersytecie również jako wykładowca. Z prowadzonych przez niego zajęć mogli skorzystać studenci ścieżki indywidualnej na Wydziałe Fizyki, którzy uczęszczali na przedmiot z podstaw mechaniki.
Transmisja z ogłoszenia wyników tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki i komentarze ekspertów z UW dostępne są na kanale YouTube.
Drugą połowę tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali prof. Reinhard Genzel (Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics, University of California) i prof. Andrea Ghez (University of California). Naukowcy został uhonorowani za odkrycie nowego kompaktowego obiektu w centrum Drogi Mlecznej.
Szczegółowe informacje dotyczące laureatów dostępne są na stronie The Nobel Prize: www.nobelprize.org.
