**{[
]}**– Dzisiej**{[sz]}**e *]}***{[pojmowa**{[nie Euro]]}**}**py **{**{[[Wschodni]}**ej jest]}**{[** **{[silnie **{[zakorzen]}**io**{]}**[ne w pow**{[ojennym]}]}**** po**{[rządku**{[, którego]}** symb]}**olem jest „żelazna**{[ ]}**kurtyna”. **{[Jeśli]}** jed]}**nak przyjrzy]}**my si***{[*{[ę wcze]}**śniejszym,**{[ **{[nowożytnym]}** wyo**{[b]}**raż*]}***{[eniom o krainie]]}**}** na**{**{[[zywanej wówczas]}**{[** Euro**{[pejską]}** Sarmacją,**{[ **{[odkryjemy]}** zupeł]}**n**{[ie in]}**ne **{[oblicza]]}**}** tego regionu.]}** **{[W m***{[*{[oim pr]}**zekonaniu]**{[}** **{[kluczem do]}** jego]}** zrozumien*]}***{[ia są w**{[izerunki]]}**}** i **{**{[[opisy zw]}**ierząt]}***{[* – mówi prof.]}** **{[Gra]}**ży**{[na Ju]}**rk**{[owlaniec]]}**}** z **{[Wydziału Nauk]}** **{[o Ku**{[lturze i]}** Sztuc***{[*{[e UW,]}** laureatka]**{[}** ERC **{[Advanc]}**ed Grant.**{[
**{[

P]}**rof**{[. Grażyn]]}**}**a **{[Jurkowlaniec]}** jest]}** **{[pierwszą Polką,]}** **{[która **{[otrzymała]}** **{]}**[ERC Adva**{[nced Gr]}]}****ant**{[. W proje]}**kcie]}** **{[SAIGA **{[będzie a]}**nalizow]}**{[**ała **{]}**[relacje]}** **{[między]}** bada**{]}**[niami na**{[d fauną]}]}**** Eu**{[ropy Wschodni]}**ej a **{[sposo]}**ba**{[mi rozum]}**ien**{]}**[ia tego **{[regionu]}]}**** w **{[epoce **{[nowożytn**{[e]}**]}**j, czyli **{[między]}*]}*** XVI **{**{[[a XVIII wiekiem]}]}****. Pięcioletni]}** pr**{[ojekt]}****{[, który rozpoczn]}**]}**ie ****{[{[się w p]}**aździern]**{[}**iku **{[2024 ro]}**ku, uzys]**{[}**k**{[ał finansow]}**anie]}** **{[w wys]}**okości 2,5**{[ mln euro.

 **{[

 

 **{[
]}**By**{[k, jeleń]}** c]}**zy **{[renifer?]}**
**{[

S]}**z**{[czególną r]}**]}**olę w badani]}**ach**{[ odgr]}**ywać]}** będą gatunki]]}**}** zw**{**{[[ierząt t]}**ypowych]}**{[** dla **]}**{[Europy]}** **{[Wschodni]}**ej]}**, takie j**{[ak: tur]}]}****, ż**{[ubr, łoś,]}** a takż**{[e suh]}**ak **{[stepowy,]}** ]}**którego **{[łacińsk]**{[}**a ]}**nazwa **{[saiga]}****{[]}** **{[jest akr**{[on]}****{]}**[imem pro]}**j**{[ektu.

 

– Te zwierzęta były znane uczo]}**nym **{[od XVI do XVIII]}** wieku głównie d]}**]}**zięki przekazo]}**m**{[ autor**{[ów star**{[ożytnych]]}**}** i **{**{[[średniow]}**iecznyc]}**{[**h **{[oraz **{[współcze**{[sn]}**ym]}** **{[relacjo**{[m lokaln]]}**}**ych informat]}**orów,]}** **{[któr]}**zy **{[nie zaws**{[ze **]}**{[byli wi**{[arygodni]]}**}**.]}** Dostarczane]}** p**{[rzez **{[nich]}** w**{[izerunki]}** były]}** masowo reproduk]}**]}**o**{[**{[wane, co często]}***{[* n**{[ie przyczyn]}**iało]}** **{[się d]}**o **{[postępów**{[ nauk]}**i, lecz**{[, przeciw]}**nie****{[{[, utrwa]}**lało błęd]**{[}**y **{[i nieporoz]}**umien]}****{[ia –]}** mówi prof.**{[ J**{[urkowlan]}**iec.

]}**

 

Jako przykła]}**d badaczka podaje]}** fragment pamiętnik**{[ów O wojnie]}** galijskiej Cezara, gdzie narrację]}** o wyprawie wojennej przerywa opis Lasu Hercyńskiego]}** i **{[zamieszkujących]}** go zwierząt, niespotykanych nigdzie]}** in**{[dziej. – Jednym]}** z nich – obok łosi*]}*a i tura – jest]}** „byk podobny z wyglądu do jelenia”. Ilustracje i k]}**omentarze do tego fragmentu są fascynującym]}** świadectwem zma**{[gań nowożytnych]}** uczonych z identyfikacją]}** istoty, w której obecni badacze zw**{[ykle rozpoznają]}** reni**{[fera – tłumaczy]}** laureatka.

 

 
Inaczej niż]}** dotychczas

Prof. Jurkow]}**laniec spodziewa **{[się, że badania]}** doprowadzą do krytycznej **{[rewizji sposobu]}** rozumienia Europy]}** Wschodniej. Innowacyjność projektu SAIGA ma t**{[rzy wymiary. Po]}** pierwsze, badacze]}** skupią się na źródłach wizualnych i ma**{[terialnych jako]}** co najmniej równor]}**zędny*]}*ch wobec źródeł]}** pisa**{[nych. Po drugie, będą szukać klucza do nowożytnego]}** pojęcia Europy Wschodniej **]}w sferze histor]}**ii naturalnej, a nie, jak dotychczas]}**, w historii intelektualnej, politycznej **{[czy społecznej. Po trzecie, wbrew]}** przyjmowanemu powszechnie założeniu o transferze w**{[iedzy głównie z]}** Za**{[chodu na Wschód,]}** badacze z projektu SAIGA pokażą]}** akty**{[wną rolę Europy]}** Wschodniej **{[w kształtowaniu]}** wiedzy zoologicznej.

 

Współczesna]}** humanistyka

Projekt łącz]}**y kilka dyscyplin **{[i metod badawczych: historię nauki]}** (zwłaszcza zool**{[ogii), historię sztuki, dzieje książki]}**, geografię historyczną, filologię i **{[literaturoznaws]}**two. Do jego realiz]}**acji niezbędne będzi]}**e zbudowanie zesp**{[ołu o szerokich]}** i różnorodnych ko]}**mpetencjach.

 

– Chciałabym]}**, żeby zespół składał się głównie z **{[osób na wczesny]}**m etapie kariery. Zależy mi na tym, by budowały one swój warsztat,]}** wykraczając poza granice jednej dyscypliny, a jednocześnie]}** maksymalnie wykorzystując możliwości, które oferują współczesnym humanistom na**{[rzędzia cyfrowe]}** – mówi prof. Jurkowlaniec.

 

Wyniki badań]}** opracowane zostaną w formie monogr]}**afii i artykułów oraz zaprezentowane]}** na **{[wystawie. Dane]}** i ich wizualizacje będą zebrane w]}** bazie URUS rozwijanej we współpracy z Centrum Kompete]}**ncji Cyfrowych UW.

Dlaczego SAIGA?

Saiga to akr]}**onim **{[nazwy projektu, a jednocześnie łacińs**{[ka nazwa suhaka]}** step**]}owego. W języku]}** angielskim pełny tytuł projektu Scholars, Animals, Images, G**{[eograph]}**ies**{[, and the Arts: De-exoticizing Ea**{[stern Europe in]}** the Early Modern Period **]}sygnalizuj]}**e pięć głównych obszarów badań,]}** któr**{[ych przedmiotem]}** będą odpowiednio: uczeni, zwierzęta**{[, wizerunki, reg]}**iony geograficzne i techniki artyst]}**yczne.