Ormiańsko-polska ekspedycja archeologiczna, kierowana m.in. przez dr. Mateusza Iskrę z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. Kazimierza Michałowskiego UW, odkryła unikatową figurkę idola oraz największe w Armenii cmentarzysko urnowe. Znaleziska z Argisztihinili rzucają nowe światło na życie codzienne i wierzenia mieszkańców królestwa Urartu sprzed 2,5 tys. lat.
Ogłoszono wyniki drugiego sezonu badań ormiańsko-polskiej ekspedycji w ufortyfikowanym mieście królestwa Urartu na Kaukazie Południowym. Pracami w Argisztihinili kierują dr Mateusz Iskra z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. Kazimierza Michałowskiego (CAŚ) UW oraz Hasmik Simonyan z Instytutu Archeologii i Etnografii Państwowej Akademii Nauk Republiki Armenii oraz Służby Ochrony Środowiska Historycznego i Muzeów-Rezerwatów Kulturowych Armenii.
– Byliśmy zaskoczeni doskonałym stanem zachowania tych konstrukcji. W niektórych pomieszczeniach przetrwały oryginalne posadzki z cegły mułowej i kamiennych płyt – mówi dr Mateusz Iskra, kierownik Zakładu Studiów Bliskowschodnich CAŚ UW.
Badania prowadzone były na Wzgórzu św. Dawida (Surb Davti Blur) – jednym z dwóch wzgórz, na których zachowały się pozostałości starożytnego miasta. Zespół archeologów zbadał duże budynki tarasowe o powierzchni około 400 m², datowane na późny VII–VI wiek p.n.e. Dzięki tym znaleziskom archeolodzy uzyskali informacje, które pozwalają odtworzyć niektóre aspekty życia codziennego dawnych mieszkańców.
Kamienny idol
Jednym z najciekawszych odkryć tego sezonu badań była kamienna figurka znaleziona przy ścianie jednego z domów. Mierzący około pół metra idol został wykonany z tufu wulkanicznego.
– W kamiennej skrzyni natrafiliśmy na płytę z wyrzeźbioną twarzą o wyraźnie zaznaczonych brwiach, blisko osadzonych oczach, wąskich ustach i długim nosie. Figurkę znaleźliśmy w jej pierwotnym położeniu – podkreśla dr Iskra.
Jak wyjaśniają odkrywcy, podobne idole znane są z innych stanowisk w Armenii. Uważa się, że są związane z kultem przodków lub płodności.
Aby lepiej zrozumieć funkcję idola z Argisztihinili, badacze planują analizy chemiczne zawartości kamiennej skrzyni – liczą, że uda się wykryć ślady substancji, które pomogą odczytać jego znaczenie.
Cmentarzysko uranowe
Drugim przełomowym odkryciem ekspedycji jest cmentarzysko popielnicowe z 12 pochówkami ciałopalnymi.
– Prochy zmarłych składano z wielką starannością w urnach ceramicznych, często z towarzyszącymi im darami grobowymi – wyjaśnia Hasmik Simonyan, która specjalizuje się w antropologii fizycznej. Jak podkreśla, jest to znalezisko niezwykłe w skali całego kraju – prawdopodobnie największe i najlepiej zachowane cmentarzysko urnowe odkryte do tej pory w Armenii.
Doskonały stan zachowania urn pozwala badaczom lepiej poznać zwyczaje pogrzebowe i rytuały społeczności zamieszkującej tereny, które pozostawały pod silnym wpływem kultury urartyjskiej. Odkrycie to otwiera nowe możliwości badań nad strukturą społeczną, wierzeniami i kontaktami regionalnymi lokalnej ludności w I tysiącleciu p.n.e.
