„Kosmos”, „głosy”, „dron”. To tylko niektóre z propozycji, które mają szansę stać się Słowem Roku 2025. Rozpoczęło się głosowanie na wyraz, który najbardziej charakteryzuje ostatnie 12 miesięcy. Do 31 grudnia każdy może zgłosić własną propozycję lub wybrać spośród słów i wyrażeń przygotowanych przez organizatorów.
Plebiscyt Słowo Roku organizowany jest przez Instytut Języka Polskiego UW oraz Fundację Języka Polskiego. Konkurs na najważniejsze słowo ostatnich 12 miesięcy składa się z głosowania internetowego oraz wyboru kapituły językoznawców.
Głosować można do 31 grudnia, godz. 23.59 pod adresem: https://sloworoku.uw.edu.pl/.
Na stronie plebiscytu znajduje się 21 słów do wyboru, których częstość względna była w polskiej prasie w 2025 roku wyraźnie większa niż w kilku ostatnich latach. Wśród propozycji słów w tym roku znajdują się m.in. „astronauta”, „dron”, „głosy”, „kosmos”, „mieszkanie”, „rozejm”, „sąd”.
Uczestnicy plebiscytu mogą oddać swój głos na dwa sposoby – wybierając słowo albo wyrażenie z listy udostępnionej przez organizatorów lub poprzez zgłoszenie własnej propozycji (jednostki leksykalnej jedno- lub dwuwyrazowej).
Uczestnicy plebiscytu mogą także zaproponować odrębne słowo studenckie, najważniejsze dla wspólnoty akademickiej.
Kapituła konkursu nie będzie brała pod uwagę nazwisk, imion, nazw miejscowych ani innych nazw własnych, słów obraźliwych, elementów mowy nienawiści lub kampanii hejtu.
Równolegle z głosowaniem internetowym Słowo Roku wybierze ogólnopolska kapituła językoznawców pod patronatem Rady Języka Polskiego, do której należą: prof. Andrzej Blikle, prof. Jerzy Bralczyk, red. Bartek Chaciński, prof. Katarzyna Kłosińska, prof. Ewa Kołodziejek, red. Teresa Kruszona, red. Agnieszka Kunikowska, prof. Jan Miodek, prof. Jerzy Podracki, prof. Renata Przybylska, prof. Michał Rusinek, prof. Barbara Sobczak, red. Małgorzata Tułowiecka. Sekretarzem kapituły plebiscytu jest prof. Marek Łaziński z Wydziału Polonistyki UW.
Plebiscyt organizowany jest od 2011 roku. W tym roku odbywa się jego XV edycja. W poprzednich edycjach zwyciężały m.in. słowa „prezydencja „(2011), „klimat” (2019), „sztuczna inteligencja” (2023).
Słowo Roku na świecie
W wielu krajach trwają plebiscyty na słowo roku 2025. Niektóre już się zakończyły:
- słowniki oksfordzkie: rage bait ‘zachęta do gniewu’, https://corp.oup.com,
- słowniki Collins: vibe coding ‘dosł. kodowanie wibracji – oprogramowania, który przekształca język naturalny w kod komputerowy’, https://www.collinsdictionary.com,
- Cambridge University Press: parasocial ‘parasocjalny, o relacjach odczuwanych jako osobiste względem bohaterów mediów lub tworów sztucznej inteligencji’, https://www.cambridge.org,
- dictionary.com: wyrażenie 6 7, obecne w wielu plebiscytach na młodzieżowe słowo roku, https://www.dictionary.com,
- dziennik „Economist”: slop ‘śmieci’ (te internetowe), https://www.economist.com,
- Towarzystwo Języka Niemieckiego: 2025 KI-Ära ‘era sztucznej inteligencji’(sztuczna inteligencja pod różnymi nazwami i skrótami jest obecna w finałach wielu plebiscytów od kilku lat, była też polskim słowem roku 2023), https://gfds.de,
- Austriackie słowo roku 2025 (Oewort): „Elch Emil” (łoś, którego wędrówkę przez Czechy i Austrię śledziły latem tysiące internautów), https://oewort.at,
- W Szwajcarii wybiera się słowa roku dla czterech języków federacji: „Frauen-Nati”, czyli Frauenfussballnationalteam, drużyna narodowa piłki nożnej kobiet (niemieckojęzyczne); génocide ‘ludobójstwo’ (francuskojęzyczne), dazi ‘cła’ (włoskojęzyczne), IA ‘sztuczna inteligencja’ (słowo języka retoromańskiego), https://www.zhaw.ch.
- we Francji leksykografowie słownika Le Robert opublikowali słowa, które w ostatnim roku odnotowały największy wzrost liczby wyszukiwań w słowniku internetowym na pierwszym miejscu było słowo masculinisme – ‘w uproszczeniu: ruch przeciwstawny wobec feminizmu’, https://dictionnaire.lerobert.com.
Młodzieżowe Słowo Roku
8 grudnia ogłoszone zostało młodzieżowe słowo roku w polskim plebiscycie internetowym. Są nim wyrażenia szpont/szponcić, które mogą odnosić się do rozrabiania, kombinowania, oszukiwania, ale również do spontanicznego, energicznego działania. Na 2. miejscu jest 67 – idiom memiczny bez zdefiniowanego znaczenia, na 3. miejscu OKPA, czyli OK plus pożegnanie pa, często ironiczne: https://sjp.pwn.pl. Niemieckie młodzieżowe słowo roku to das Crazy, („ale akcja!”,„nie wierzę”) austriackie – 67.