W poszukiwaniu regionalnych rozwiązań dla globalnych wyzwań – relacja ze spotkania dotyczącego POB 5

10 lipca odbyło się piąte i ostatnie w tej serii spotkanie informacyjne dotyczące Podstawowych Obszarów Badawczych w ramach „Inicjatywy doskonałości”. Tematem rozmowy był POB 5 „W poszukiwaniu regionalnych rozwiązań dla globalnych wyzwań”. To POB przeznaczony głównie dla nauk społecznych. Odnajdą się tu przedstawiciele m.in. psychologii, socjologii, ekonomii, zarządzania.

Wyzwania społeczne i cyfrowe, dotykające ludzi na całym globie, ale i w poszczególnych regionach świata – właśnie temu będą poświęcone badania realizowane w ramach POB-u piątego ze środków programu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”.

W spotkaniu informacyjnym wzięło udział ok. 120 osób. Prof. Maciej Duszczyk, prorektor UW ds. naukowych, rozpoczynając spotkanie, przypomniał o celach całego programu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”. Należą do nich: zwiększenie wpływu badań prowadzonych na UW na naukę światową, włączanie młodych badaczy w naukę, równouprawnienie kobiet i mężczyzn w dostępie do nauki i karier naukowych, zmniejszenie obciążenia pracowników akademickich zadaniami administracyjnymi dzięki działaniom rozwijającym potencjał pracowników administracji, a także transferowanie wyników badań naukowych do programów kształcenia. Następnie głos zabrali kierownicy ośmiu działań Podstawowego Obszaru Badawczego.

Działania w ramach POB 5 można pogrupować w trzy kategorie: (1) działania, które będą polegały na stworzeniu rozwiązań instytucjonalnych w celu wspierania badań i dydaktyki w określonych dyscyplinach, (2) takie, które będą dążyły do wypracowania trwałych narzędzi do opisu i analizy współczesnych problemów, (3) projekty badawcze, które mają dać odpowiedź na najpoważniejsze wyzwania współczesności.

W ramach POB 5 na UW mają powstać m.in. rozpoznawalne na całym świecie centra wiedzy i nauki, np. Centrum doskonałości w naukach społecznych czy projekt wszechstronnego badania ryzyka systemowego. Systematycznie ma też być realizowane nowe przedsięwzięcie sondażowe na wzór międzynarodowych sondaży takich jak ESS, EVS, PPS, ISSP, czyli Środkowoeuropejski Sondaż Społeczny. W prace nad tym ostatnim mogą włączyć się zespoły, które chciałyby zaproponować moduł tematyczny takiego sondażu.

Centrum doskonałości w naukach społecznych

– Mamy absolutną świadomość tego, jak wiele tematów badawczych w naukach społecznych jest obecnych na uniwersytecie (…). Naszą ambicją jest, aby maksymalnie wiele z nich znalazło dla siebie przestrzeń w całym POBie, ale w szczególności w Centrum doskonałości w naukach społecznych – tak o pomyśle na centrum mówi dr hab. Paweł Kaczmarczyk z WNE i OBM. Centrum ma służyć różnym jednostkom z UW poprzez m.in. promowanie i wsparcie, również finansowe, projektów badawczych oraz ułatwienie współpracy między dyscyplinami.

Budowa Impactful Digital Alliance

Prof. Renata Włoch z Instytutu Socjologii i DELabu mówiła o działaniu infrastrukturalnym, polegającym na stworzeniu Impactful Digital Alliance. Będzie to miejsce dla badaczy zainteresowanych cyfryzowaniem się różnych dziedzin życia. – Przywitamy każdego badacza, zwłaszcza tego na początku kariery (…), który chciałby się zająć badaniem transformacji cyfrowej i zapewnimy takiemu badaczowi całościowe wsparcie, zarówno od strony organizacyjnej, jak i od strony metodologicznej w zakresie dzielenia się najnowszą wiedzą, jeśli chodzi o zastosowanie najnowszych metodologii badań cyfrowych – powiedziała prof. Włoch.

Zainicjowanie projektu badania ryzyka systemowego

Prof. Marek Trippenbach opowiedział o projekcie badania ryzyka systemowego, czyli zagrożenia o krytycznym znaczeniu dla funkcjonowania człowieka i społeczeństw. W tym kontekście profesor wymienił m.in. starzenie się społeczeństw, zmiany klimatyczne czy problemy zdrowotne, również aktualną problematykę epidemii COVID-19. W projekcie będą uczestniczyć przedstawiciele różnych dziedzin nauk, również ścisłych i medycznych.

Środkowoeuropejski Sondaż społeczny. Infrastruktura badawcza dla nauk społeczno-humanistycznych

Jednym z większych przedsięwzięć całego programu „Inicjatywa doskonałości” będzie stworzenie i realizacja międzynarodowego badania sondażowego. Prof. Michał Bilewicz, który opowiadał o tym przedsięwzięciu powiedział, że będzie ono w stanie odpowiedzieć na pytanie nurtujące wielu badaczy społecznych: w jakim stopnu Polska różni się od innych państw i czy to, co badacze diagnozują w Polsce, jest uniwersalne czy też stanowi regionalną specyfikę.

Grywalizacja światów. Platforma wymiany

– Mechanizmy grywalizacyjne obserwujemy w wielu obszarach życia społecznego, politycznego i ekonomicznego. Gry, e-sport, jako fenomen zarówno informatyczny, jak i socjologiczny, także doświadczenia VR-owe i dotyczące rozszerzonej rzeczywistości są takimi tematami, takimi zagadnieniami, które w ostatnich latach silnie zyskują na znaczeniu, silnie są też dostrzegane przez najlepsze, prestiżowe czasopisma w wielu dyscyplinach i wielu dziedzinach, także wydawnictwa naukowe i stowarzyszenia – mówił dr hab. Tomasz Gackowski z WDiB. Dzięki wirtualnej platformie osoby, które interesują się tą problematyką będą mogły nawiązać kontakt z badaczami z zagranicy, uczestniczyć w e-szkoleniach, korzystać z infrastruktury wielu jednostek czy ubiegać się o finansowanie badań i wyjazdów na spotkania naukowe o tematyce gier, VR czy e-sportu. Planowana jest też organizacja kongresu w partnerstwie ze stowarzyszeniem IEEE, działającym w obszarze zaawansowanych technologii.

Laboratorium Wiedzy. Naukometria dla doskonałości naukowej

POB 5 przewiduje też działania skierowane do badaczy samej nauki. Dr Adam Płoszaj z EUROREG wyjaśnił, że istotnym celem działania „Laboratorium Wiedzy. Naukometria dla doskonałości naukowej”, stanowiącym punkt wyjścia do realizacji innych zadań w ramach działania, jest zapewnienie dostępu do lokalnej wersji bazy danych Web of Science dla osób z UW. Jak wskazuje dr Płoszaj, tak zaawansowanego dostępu do bazy nie ma jeszcze żadna instytucja naukowa w Polsce. Wśród planów jest też stworzenie nowego kierunku „Science studies”.

Wewnętrzny panel badawczy. Infrastruktura badawcza dla nauk społecznych

Wewnętrzny panel badawczy będzie polegał na uregulowanym uczestnictwie studentów UW w badaniach naukowych prowadzonych przez naukowców z uczelni. Dr hab. Konrad Jankowski z Wydziału Psychologii tłumaczył, że ponad 40 tys. studentów UW to populacja, z której można by rekrutować uczestników badań, np. psychologicznych. W ramach tego uczestnictwa studenci otrzymywaliby punkty zamieniane na punkty ECTS i w ten sposób zrealizowali kurs ogólnouniwersytecki, popularnie zwany OGUNem.

Zintensyfikowanie na UW nowatorskich badań dotyczących mobilności terytorialnej i społecznej oraz nierówności społeczno-ekonomicznych dzięki wykorzystaniu nowych, innowacyjnych zbiorów danych

Dr hab. Michał Brzeziński wyjaśnił na spotkaniu, że w ramach tego działania byłyby zbierane w jednym miejscu dane dotyczące mobilności przestrzennej i społecznej czy nierówności społeczno-ekonomicznych, z których będą mogli korzystać przedstawiciele różnych dyscyplin na UW. Zdaniem dr hab. Brzezińskiego, dzięki temu znacznie wzrośnie liczba publikacji w naukach społecznych.