Międzynarodowy zespół naukowców, pracujący pod kierunkiem prof. Ireneusza Walaszczyka z Wydziału Geologii UW wyznaczył granicę geologiczną pomiędzy dwoma piętrami kredy, najmłodszego systemu ery mezozoicznej. Odkrycie zostało zatwierdzone przez Międzynarodową Komisję Stratygraficzną oraz ratyfikowane przez Międzynarodową Unię Nauk Geologicznych.
Projekt obejmował opracowanie kryteriów wyznaczenia dolnej granicy piętra koniaku oraz wskazanie miejsca (profilu geologicznego), w którym zmiany te można najlepiej zaobserwować. Został on zrealizowany przez zespół naukowców z Polski, Niemiec, Anglii, Czech, Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Australii i Japonii.
Profil geologiczny (nazywany w angielskojęzycznej terminologii geologicznej określeniem Global StratotypeSection and Point – GSSP), został wyznaczony w kamieniołomie Salzgitter-Salder, w okolicach Hanoweru, w Dolnej Saksonii w Niemczech. Odkrycie to zostało ratyfikowane przez Międzynarodową Unię Nauk Geologicznych, niezależną organizację naukową zrzeszającą 120 państw, oraz zatwierdzone przez działającą przy niej Międzynarodową Komisję Stratygrafii, która wyznacza na świecie punkty o wyjątkowej wartości historycznej i geologicznej dla planety.
– Możliwość precyzyjnego datowania zapisu geologicznego ma pierwszorzędne znaczenie dla poprawnych interpretacji procesów i zmian na naszej planecie w przeszłości i przełożenia wniosków z tych obserwacji na zrozumienie współczesnych warunków geologicznych – podkreśla prof. Ireneusz Walaszczyk z Wydziału Geologii UW, kierownik międzynarodowego zespołu badawczego.
Zespół przeanalizował ewolucję, zmiany bioróżnorodności, wymieranie, biozdarzenia i ekologię wybranych elementów biotycznych. W pracach wykorzystano także interpretację danych petrologicznych, geochemicznych, izotopowych, paleomagnetycznych i promieniowania gamma abiotycznych elementów środowiska.
Pierwszy profil geologiczny w Polsce
Badacze wyznaczyli dodatkowo trzy profile pomocnicze (Auxiliarysections), które uzupełniają wnioski z badań profilu geologicznego w Dolnej Saksonii. Jeden z nich znajduje się w Polsce, w skarpie doliny Wisły, w miejscowości Słupia Nadbrzeżna, kilkadziesiąt kilometrów na południe od Kazimierza Dolnego. Jest to pierwszy profil geologiczny znajdujący się na terenie Polski, którego analiza przyczyniła się do wyznaczenia granicy geologicznej pomiędzy dwoma okresami historii Ziemi.
Opracowanie zespołu prof. Ireneusza Walaszczyka, które było podstawą decyzji Międzynarodowej Unii Nauk Geologicznych, poprzedziły długoletnie badania prowadzone w różnych rejonach Europy, USA, Meksyku, w Kazachstanie, Indiach, na Madagaskarze oraz w Japonii.
Złoty gwóźdź
Zakończeniem procedury ustanowienia formalnej granicy geologicznej pomiędzy turonem a koniakiem będzie wbicie „złotego gwoździa” (z ang. golden spike) w miejscu wyznaczenia profilu geologicznego w Salzgitter-Salder. Jest to dysk z bolcem, który symbolicznie obrazuje położenie granicy dwóch pięter geologicznych.
Uroczystość wbicia „złotego gwoździa” w Salzgitter-Salder planowana jest jako wydarzenie towarzyszące 11. Międzynarodowemu Sympozjum Kredowemu, które odbędzie się w Warszawie w 2022 roku.
Praca dotycząca ustanowienia dolnej granicy koniaku ukazała się w czasopiśmie naukowym „Episodes”, współwydawanym przez Międzynarodową Unię Nauk Geologicznych: Walaszczyk, I.,Čech, S., Crampton, J.S., Dubicka, Z., Ifrim, C.,Jarvis, I., Kennedy, W.J.,Lees, J.A., Lodowski, D., Pearce, M., Peryt, D.,Sageman, B.S., Schiøler, P.,Todes, J.,Uličný, D.,Voigt, S., Wiese, F. (with contributions by, Linnert, C.,Püttmann, T., and Toshimitsu, S. (2021):The Global Boundary Stratotype Section and Point (GSSP) for the base of the Coniacian Stage (Salzgitter-Salder, Germany) and its auxiliary sections (Słupia Nadbrzeżna, central Poland; Střeleč, Czech Republic; and El Rosario, NE Mexico). Episodes (accepted).
Tekst dostępny jest pod adresem: https://www.episodes.org