W świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari działała „szkoła rzeźbiarska”, w której mistrzowie przekazywali uczniom tajniki swojego zawodu. Dr Anastasia Stupko-Lubczyńska z CAŚ UW przeprowadziła badania egipskich reliefów z XV w. p.n.e. Badaczka odtworzyła etapy wykonywania płaskorzeźb oraz zidentyfikowała role pełnione przez pracujących w świątyni starożytnych artystów. Rezultaty prac zostały opisane w czasopiśmie „Antiquity”.
Świątynia została zbudowana przez Hatszepsut, kobietę-faraona, panującą w latach 1473–1458 p.n.e. Na dwóch przeciwległych ścianach największego pomieszczenia, zwanego Kaplicą Hatszepsut, znajdują się symetryczne sceny, wykonane w reliefie przedstawiające procesję ofiarną niosącą dary faraonowi.
Badania w świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari w Egipcie były prowadzone przez Polsko-Egipską Ekspedycję Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, we współpracy z Egipskim Ministerstwem Starożytności. Analizę etapów powstawania reliefów i identyfikację ich twórców przeprowadziła dr Anastasia Stupko-Lubczyńska z CAŚ UW.
Przez około dekadę badacze pracowali nad pełną dokumentacją ogromnych przedstawień, z których każde ma około 13 metrów długości i ukazuje sto postaci ofiarników wraz z tronującą Hatszepsut. Archeolodzy odwzorowywali pokrytą reliefami powierzchnię w skali 1:1 wprost ze ścian, na przezroczystej folii. Arkusze były następnie skanowane, a rysunki opracowywane w programie graficznym.
Badania pozwoliły zrozumieć, jak powstawały reliefy w świątyni. Dr Anastasia Stupko-Lubczyńska odtworzyła poszczególne etapy tego procesu. – Miękki wapień, z którego zbudowano Kaplicę Hatszepsut, jest wdzięcznym materiałem do badań, ponieważ zachowuje ślady różnych etapów prac rzeźbiarskich, od przygotowania powierzchni ściany aż po ostateczny szlif nadawany reliefom przez mistrzów rzeźbiarskich – komentuje badaczka.
Dr Stupko-Lubczyńska ustaliła także, które partie scen zostały wykonane przez uczniów lub prostych rzemieślników, a które przez mistrzów rzemiosła rzeźbiarskiego. Mniej doświadczeni rzemieślnicy wykonywali w Kaplicy Hatszepsut prostsze elementy: torsy, nogi i ramiona, podczas gdy mistrzowie rzeźbili twarze i poprawiali błędy praktykantów. Obie grupy pracowały nad wykonaniem pracochłonnych peruk. Nad każdą ze ścian pracował osobny zespół artystów, czego dowodzą nieznaczne różnice pomiędzy lustrzanymi, z założenia, przedstawieniami.
„Masters and apprentices at the Chapel of Hatshepsut: towards an archaeology of ancient Egyptian reliefs”, Anastasiia Stupko-Lubczynska, Antiquity 2021
Pełna treść artykułu znajduje się pod adresem: https://doi.org/10.15184/aqy.2021.103
