16 marca odbyła się uroczystość odnowienia doktoratu prof. Izabeli Sosnowskiej z Wydziału Fizyki. – Wszędzie, gdzie była prof. Sosnowska, pozostawiała po sobie ślad swojej działalności. Jej postawa jako profesora, szczery stosunek do ludzi, a także jej pasja badawcza są tym, co jest najważniejsze i najpiękniejsze dla każdego uniwersytetu – podkreślał prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW.
23 kwietnia 2020 roku Rada Wydziału Fizyki UW podjęła uchwałę w sprawie odnowienia doktoratu prof. dr hab. Izabeli Sosnowskiej. Uroczystość odbyła się 16 marca w Sali Senatu Pałacu Kazimierzowskiego. Dorobek naukowy prof. Izabeli Sosnowskiej recenzowali: prof. Henryk Szymczak z Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk oraz prof. Andrzej Szytuła z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Prof. Sosnowska jest związana z Wydziałem Fizyki UW od 1956 roku. Stopień doktora otrzymała w kwietniu 1967 roku na Wydziale Matematyki i Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Promotorem rozprawy doktorskiej był prof. Bronisław Buras. Za osiągnięcia opisane w doktoracie prof. Sosnowska otrzymała nagrodę Państwowej Rady ds. Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej.
– 10 lat temu obchodziliśmy uroczyste odnowienie doktoratu prof. Zdzisława Wilhelmiego, a rok później prof. Jana Żylicza w dziedzinie fizyki jądrowej. Dzisiaj odnawiamy doktorat w pokrewnej dziedzinie: fizyce ciała stałego uprawianej metodami jądrowymi. Prof. Izabela Sosnowska jest nestorką w tej dziedzinie i spadkobierczynią tradycji, którą tworzył na Uniwersytecie Warszawskim prof. Leonard Sosnowski – mówił w laudacji prof. Radosław Przeniosło, kierownik Zakładu Struktury Materii Skondensowanej UW.
„Ja lubię kryształy”
Prof. Sosnowska wspominała, w jakich okolicznościach wybrała studia na UW: – Już był maj, trzeba było zdeklarować się, którą uczelnię wybrać. Zostałam ja i moja koleżanka. Dyrektorka szkoły wezwała nas obie: „Musicie wybrać”. Ze mną rozmowa była taka: „Ja lubię kryształy”. Odpowiedziała mi, że mogę wybrać chemię lub fizykę. Miałam wtedy 17 lat. To nie jest czas na dokonanie wyboru na całe życie. W tym wieku można jedynie powiedzieć, co się lubi – mówiła podczas uroczystości prof. Sosnowska.
Podczas studiów zainteresowała się właściwościami kryształów i wybrała pracę w grupie badawczej prof. Bronisława Burasa w Katedrze Fizyki Ciała Stałego kierowanej przez prof. Leonarda Sosnowskiego. Początkowo badania prowadziła w reaktorze EWA w Świerku, a następnie w organizującej się grupie badawczej prof. Bronisława Burasa w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej koło Moskwy. Prace prowadzone były przy reaktorze impulsowym IBR-1 w laboratorium prof. Ilii Michajłowicza Franka, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki.
Niewyczerpany zasób energii
Po powrocie z Dubnej prof. Sosnowska kierowała na Uniwersytecie Warszawskim zespołem, który zbudował i zainstalował trójosiowy spektrometr TKSN-420 do nieelastycznego rozpraszania neutronów. Spektrometr posłużył do przygotowania szeregu prac magisterskich i czterech prac doktorskich.
Po opracowaniu podstaw nowej metody prof. Sosnowska podjęła badania nowego materiału, żelazianu bizmutu (BiFeO3), a jej praca o spiralnym ułożeniu momentów magnetycznych BiFeO3 z 1982 roku jest jedną z najczęściej cytowanych prac dotyczących multiferroików. Została też wyróżniona przez redakcję brytyjskiego czasopisma „Journal of Physics” w rocznicowym tomie „Views on
50 years of IOP’s Journal of Physics series”.
Podczas stażu podoktorskiego we Włoszech prof. Sosnowska prowadziła badania dyfuzji wodoru w metalach oraz badania ferroelektryków. W latach 80. zajmowała się badaniami pól wewnętrznych działających w krysztale na jony ziem rzadkich metodą nieelastycznego rozpraszania neutronów.
Wypromowała wielu doktorów, z których czterech zostało profesorami. – Zawsze ujmuje mnie niezwykłą energią i entuzjazmem. Wydaje mi się, że ma przeogromny i niewyczerpany zasób sił, a jej energią można by obdarzyć wielu ludzi – podkreślał prof. Dariusz Wasik, dziekan Wydziału Fizyki UW.
Prof. Izabela Sosnowska jest od 1956 roku związana z Wydziałem Fizyki UW, gdzie uzyskała kolejno: magisterium z fizyki w 1961 roku, tytuł doktora nauk fizycznych w 1967 roku, doktora habilitowanego nauk fizycznych w 1973 roku, tytuł profesora nadzwyczajnego w 1988 roku oraz mianowanie na stanowisko profesora zwyczajnego w 1993 roku. Pełniła również funkcje organizacyjne, m. in. w latach 1998-2002 była pełnomocnikiem rektora ds. Europejskich Programów Badawczych, w latach 1992–2008 była członkiem, a następnie przewodniczącą Komitetu European Mobility Scheme for Physics Students, przez 15 lat była sekretarzem Uniwersyteckiej Komisji Nauki przy Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich (KRUP). Prof. Sosnowska uczestniczyła także w zorganizowaniu sieci europejskich programów badawczych na wydziałach UW czy tworzeniu punktu kontaktowego Europejskich Programów Badawczych na UW. Efektem jej działalności było nagrodzenie Uniwersytetu Warszawskiego „Kryształową Brukselką” dla najlepszej polskiej uczelni uczestniczącej w programach badawczych.