Zbliżają się do końca tegoroczne wykopaliska w Novae w Bułgarii prowadzone przez Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW. Badacze odnaleźli monety, złoto i rzeźby. Odsłonili też łaźnię z ogrzewanymi ścianami i fragmenty innych pomieszczeń w domu centuriona.
Tym razem badania prowadzono na powierzchni ok. 130 m2. Archeologowie odkryli pozłacane ozdoby i fragment antycznego torsu. Takie przedmioty występują tu bardzo rzadko, szczególnie tors wzorowany na greckim modelu ikonograficznym. Podobnego w Novae jeszcze nie odkryto.
Kolejnym unikatowym, świetnie zachowanym zabytkiem jest nieuszkodzona figurka tańczącego Erosa. Zaskakuje pod względem artystycznym i technicznym. Poza postaci także jest niezwykła. Dotychczas odkrywane przez uniwersyteckich archeologów Erosy przedstawiono statycznie.
Nie tylko w twierdzach legionowych, ale generalnie na antycznych stanowiskach bardzo rzadko odkrywa się przedmioty ze złota. Archeolodzy najpierw natknęli się na pokaźną bryłkę kruszcu, której wartość można szacować na dwumiesięczny żołd legionisty, a dwa dni później na złoty kolczyk. W efekcie w czasie tej kampanii badacze z OBA znaleźli więcej złota niż przez ostatnie 60 lat wykopalisk.
Odkopali też monety. Niektóre z nich dodatkowo wystąpiły aż w trzech skupiskach kolektywnych, czyli małych skarbcach.
W budowli wzniesionej przez I legion Italski – najprawdopodobniej luksusowym domu centuriona I kohorty – archeolodzy odsłonili wielką łaźnię. Świetnie zachowały się grube podłogi wykonane z zaprawy hydraulicznej. W paru miejscach widoczny jest system „tubulatio”, czyli ogrzewania ścian wykonany z charakterystycznych elementów ceramicznych zwanych „tegulae mammatae”. Poniżej podłóg znajduje się prawdopodobnie głęboki system hypokaustyczny, czyli grzewczy.
W poprzednich kampaniach badacze odkrywali już w tej budowli fragmenty kolorowych tynków. W tym roku odsłonili pomalowane na czerwono bordiury podłogowe. Na części ścian zachowały się elementy tynków. W niektórych pomieszczeniach na czerwonym tle znajdowały się białe panele z wymalowanymi czerwoną, zieloną i pomarańczową farbą motywy floralne.
Badania w Novae archeolodzy prowadzą pod kierunkiem prof. Piotra Dyczka.