Badacze z CNBCh opracowali technologię, która pozwala na wyhodowanie bogatych w selen pomidorów. Naukowcy z CeNT i WGiSR uczestniczyli w projekcie, którego celem było oddzielenie pszenicy od mykotoksyn – związków toksycznych wydzielanych przez grzyby. To tylko dwa przykłady z dwunastu przedsięwzięć, w których w 2018 roku brali udział specjaliści z UW. Projekty zostały sfinansowane ze środków EIT Food – Wspólnoty Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności.
EIT Food to część Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii – instytucji Unii Europejskiej, która wspiera innowacje i przedsiębiorczość w Europie. Wspólnota Wiedzy i Innowacji zajmuje się unowocześnieniem sektora żywności. W 2018 roku naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego byli zaangażowani w dwanaście projektów, które otrzymały finansowanie z EIT Food. Naukowcy z UW współpracowali z krajowymi i zagranicznymi partnerami, którzy również należą do wspólnoty. Były to przedsięwzięcia dotyczące m.in. kształcenia, badań i innowacji oraz komunikacji. Przedstawiamy dwa z nich.
Ulepszone pomidory
– Selen i jego związki są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów człowieka i zwierząt. Selen jest składnikiem białek ważnych dla metabolizmu komórkowego, znanych pod nazwą selenobiałka. Zbyt niska zawartość selenu w glebie, a zatem także w diecie ludzi i zwierząt, może prowadzić do poważnych chorób np. kardiomiopatii choroby Keshan czy choroby kości choroby Kashin-Becka – wyjaśnia dr Eliza Kurek z CNBCh, badaczka z zespołu prof. Ewy Bulskiej realizującego projekt „Increasing nutritional value (bio-stimulated) of selected performant tomato varieties to be cultivated in areas temperate climate”. Grupa badawcza z UW współpracowała z IRZiBŻ Polskiej Akademii Nauk, Hiszpańską Krajową Radą ds. Badań oraz firmą Maspex.
Naukowcy z Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych opracowali technologię wzbogacania nowej odmiany pomidorów w biologicznie aktywne i przyswajalne przez organizmy związki selenu.
– Badaliśmy wpływ stężenia selenu, rodzaj zastosowanego związku chemicznego oraz sposób podawania pożywki na efektywność akumulacji selenu i biotrasformacji do jego aktywnych pochodnych organicznych. Ważnym elementem prac było stworzenie technologii pozwalającej na uzyskanie owoców pomidora, które zawierają bezpieczną dawkę selenu – mówi prof. Ewa Bulska.
Szczegółowe badania zawartości wybranych związków chemicznych w liściach i owocach pomidora pozwoliły naukowcom stwierdzić, że seleniany (IV) są korzystne do wzbogacenia pomidorów. Czytaj więcej w artykule „Zdrowsza żywność” w piśmie uczelni „UW” nr 1/89 na s. 32 (pdf).
Pszenica bez mykotoksyn
Naukowcy z Centrum Nowych Technologii oraz Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych byli zaangażowani w prace nad projektem dotyczącym wykorzystania rozwiązań rolnictwa precyzyjnego (wykorzystującego komputer i technologię GPS) do oddzielenia w warunkach polowych ziarna pszenicy zanieczyszczonego mykotoksynami.
Mykotoksyny to związki toksyczne wydzielane przez grzyby z rodzaju Fusarium, które nie tylko znacznie obniżają jakość żywności, ale także mogą mieć negatywne skutki dla naszego zdrowia powodując, m.in. ostre i przewlekłe zatrucia, alergie czy choroby układu oddechowego
– Mykotoksyny to częsty problem w produkcji zbóż, zwłaszcza, że substancje te są na tyle stabilne, że pomimo obróbki termicznej mogą dostawać się do pieczywa i innych produktów spożywczych. Jednak istnieją laboratoryjne metody wykrywania mykotoksyn już po zbiorze – mówi dr Przemysław Żelazowski z CeNT, pracujący przy przedsięwzięciu „Separating MycOtoxin-contaminated Wheat grains using Precision Farming technologies”. Projekt prowadzony był przez naukowców z Hohenheim we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim, Królewskim Uniwersytetem w Belfaście oraz firmami John Deere i Maspex.
Dr Żelazowski zaznacza, że gdyby producenci pszenicy dysponowali metodą oznaczania zanieczyszczonego ziarna jeszcze przed zbiorem, to byłoby to rozwiązanie prostsze i mniej kosztowne, niż prace laboratoryjne. Aby osiągnąć ten cel, naukowcy zdecydowali się przetestować różne techniki optycznej teledetekcji, czyli badań wykonywanych z pewnej odległości przy użyciu dronów i satelitów.
Badacze z UW zbadali parametry łanu zboża na polach o zróżnicowanym ryzyku porażeniem grzybem. Zajmowali się mapowaniem ryzyka wystąpienia zakażenia i wykorzystując informacje o faktycznej zawartości mykotoksyn weryfikowali wyniki. Naukowcy z Hohenheim, którzy współpracowali z jednym z największych producentów maszyn na świecie – John Deere – wstępnie wykazali, że dzięki analizie wysokorozdzielczych zdjęć, zakażone kłosy da się oddzielić od zdrowych.
Więcej informacji o tym projekcie i pozostałych przedsięwzięciach można przeczytać w artykule „Zdrowsza żywność” w piśmie uczelni „UW” nr 1/89 na s. 32 (pdf).