5 października w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie odbyła się gala finałowa 29. edycji Nagrody Literackiej „Nike”. Laureatką została dr Eliza Kącka z Wydziału Polonistyki UW, uhonorowana za książkę pt. Wczoraj byłaś zła na zielono. Naukowczyni otrzymała również Nagrodę Czytelników. – W imieniu swoim i Uniwersytetu gratuluję Pani Doktor – powiedział prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW.
Nagroda Literacka „Nike” to jedno z najważniejszych i najbardziej prestiżowych wyróżnień literackich w Polsce, przyznawane corocznie za najlepszą książkę napisaną w języku polskim. O nagrodę mogą ubiegać się autorzy powieści, tomów poezji, zbiorów opowiadań, esejów czy reportaży – najważniejszym kryterium jest wysoka wartość literacka dzieła. Proces wyboru zwycięzcy przebiega w kilku etapach: najpierw ogłaszana jest lista nominowanych, następnie wyłaniana finałowa siódemka, spośród której kapituła wybiera laureata.
– To wielka przyjemność móc wszystkich Państwa powitać na Uniwersytecie Warszawskim, a dokładniej w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. To zaszczyt podwójny, bo po pierwsze chcemy być częścią tego przepięknego wydarzenia, a po drugie to jest szansa, by podziękować Państwu za wszystko, co robicie, a robicie rzeczy piękne. Macie pasję, rozwijacie tę pasję i potraficie się podnieść, kiedy sprawy nie wychodzą. To są cechy, które Uniwersytet Warszawski także pielęgnuje i kształtuje wśród studiującej tutaj młodzieży. Bardzo Państwu za to dziękuję. Życzę miłego wieczoru, a wszystkim nominowanym i laureatom gratuluję serdecznie – mówił podczas otwarcia gali rektor UW prof. Alojzy Z. Nowak.
W finale 29. edycji Nagrody Literackiej „Nike” znalazły się książki: Beaty Guczalskiej, Ignacego Karpowicza, Elizy Kąckiej, Kory Tei Kowalskiej, Doroty Masłowskiej, Tomasza Różyckiego i Pawła Sołtysa.
– Tak już się dzieje, że złe czasy historyczne, polityczne, społeczne są dobre dla kultury. Każda z nominowanych książek mówi nam coś ważnego. Mówi, co robić, aby nasze umysły nie stały się zniewolone, by nasza wrażliwość nie zamarła – powiedział podczas uroczystości Adam Michnik, redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”.
Podczas wydarzenia władze UW reprezentowali: prof. Alojzy Z. Nowak, rektor, prof. Zygmunt Lalak, prorektor ds. badań, prof. Adam Niewiadomski, prorektor ds. doktoranckich i prawnych, oraz Robert Grey, kanclerz.
Podwójne zwycięstwo
Główną Nagrodę Literacką „Nike” 2025 oraz Nagrodę Czytelników otrzymała dr Eliza Kącka.
– W imieniu swoim i Uniwersytetu gratuluję Pani Doktor, życząc dalszych sukcesów. Jestem dumny, że tak utalentowani naukowcy i literaci pracują na naszej Alma Mater – powiedział prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW.
Przewodnicząca jury Justyna Jaworska, uzasadniając werdykt podkreśliła: – Kapituła 29. edycji Nagrody Literackiej „Nike” postanowiła nagrodzić książkę przygodową, książkę, która, jak to bywa z najlepszymi opowieściami przygodowymi, nie odgradza się od czytelnika, przeciwnie, podaje mu rękę, następnie go porywa i zostawia z przesłaniem trafiającym do serc. Ba, krzepiącym serca!
Dr Eliza Kącka, literaturoznawczyni i badaczka twórczości Norwida, dała się wcześniej poznać jako autorka błyskotliwych proz, m.in. Po drugiej stronie siebie i Strefa zgniotu. Jej najnowsza książka, Wczoraj byłaś zła na zielono, to poruszająca opowieść o budowaniu relacji z neuronietypową córką – Rudą. Dziewczynka, posługująca się własnym językiem i rytuałami, stawia opór światu, a matka próbuje znaleźć odpowiednią formę i język, by opisać to doświadczenie. Powstała opowieść o niezwykłej intensywności emocjonalnej i językowej.
W filmie prezentującym sylwetki laureatów autorka mówiła: – Pierwszą lekcję literatury przeżywanej, praktykowanej dała mi moja córka. Lekcję wyobraźni zbuntowanej, wyobraźni wyzwolonej, wyobraźni niezgłębionej. Wyobraźnia to schron, to dla mnie gwarant innego świata, świata, do którego przynależymy. I o tym obywatelstwie osobnym piszę, pisałam i pisać będę. Ruda – moja córka, dziewczyna w spektrum, jest ruda zupełnie nieprzypadkowo. To sygnał innego obywatelstwa. To siła. To walor metafizyczny. Przed Wczoraj byłaś zła na zielono opublikowałam trzy książki prozatorskie, a tą ostatnią spłacam mojej córce dług.
Dr Eliza Kącka pracuje w Instytucie Literatury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, w Zakładzie Literatury i Kultury II połowy XIX wieku.
Pisarka, literaturoznawczyni, krytyczka jest autorką książek prozatorskich pt.: Elizje (2017), Po drugiej stronie siebie (2019), Strefa zgniotu (2022), Wczoraj byłaś zła na zielono (2024), książki eseistycznej Idiomy, Eseje (2023) oraz książek akademickich: Stanisław Brzozowski wobec Cypriana Norwida (2012), Lektura jako spotkanie. Brzozowski – tekst – metoda (2017). Sporządziła kilka wyborów poezji (nie tylko najnowszej). Badaczka jest również felietonistką i współpracowniczką „Tygodnika Powszechnego”.
Dr Eliza Kącka była bohaterką jednego z odcinków serii czytelniczej Czytaj z UW. Odcinek z dr Kącką można obejrzeć na uniwersyteckim kanale YouTube.