– Mitochondria to organelle, które tworzą małe „elektrownie” produkujące energię potrzebną do podtrzymania życia i rozmnażania się każdego organizmu. Zaburzenia działania tych organelli u ludzi skutkują wieloma schorzeniami – mówi dr Katarzyna Bandyra z UW, która otrzymała prestiżowy grant Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej. Dr Bandyra będzie badać rolę enzymu mitochondrialnego, PNPazy, w organizmie ludzkim.
Europejska Organizacja Biologii Molekularnej (EMBO) jest instytucją międzynarodową, do której należy ponad 1800 wybitnych naukowców specjalizujących się w dziedzinie biologii molekularnej. Organizacja wspiera utalentowane osoby w osiągnięciu jak najlepszych wyników prac badawczych.
EMBO Installation Grant przyznawany jest młodym liderom grup badawczych na czas od trzech do pięciu lat, na utworzenie laboratoriów w macierzystych ośrodkach naukowych. Mogą się o niego ubiegać badacze z Czech, Polski, Portugalii i Turcji.
19 stycznia EMBO ogłosiła wyniki konkursu Installation Grants. W gronie sześciorga tegorocznych laureatów jest dr Katarzyna Bandyra z Wydziału Chemii UW oraz Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych UW, biochemiczka zajmująca się badaniem kompleksów białkowych przy użyciu kriomikroskopii elektronowej.
Rola PNPazy
Dr Bandyra otrzymała grant na realizację projektu „Structural and functional studies of human PNPasein mitochondrial RNA metabolism”. Jego celem jest zrozumienie roli i funkcji ludzkiego enzymu mitochondrialnego, PNPazy.
– Mitochondria to organelle, które tworzą małe „elektrownie” produkujące energię potrzebną do podtrzymania życia i rozmnażania się każdego organizmu. Zaburzenia działania tych organelli u ludzi skutkują wieloma schorzeniami, między innymi rakiem, chorobami neurodegeneracyjnymi i nieprawidłową odpowiedzią zapalną – wyjaśnia dr Bandyra.
PNPaza jest wysoce konserwowaną egzorybonukleazą, czyli enzymem, który degraduje cząsteczki RNA. Badania prowadzone przez dr Bandyrę pomogą przeanalizować jej rolę w organizmie człowieka, co pozwoli na lepsze poznanie niektórych mitochondrialnych zaburzeń, a także zrozumienie, jak można im zapobiegać.
– Moja robocza hipoteza zakłada, że u ludzi PNPaza może być również RNA-zależnym regulatorem funkcji mitochondriów. Chciałabym przeprowadzić eksperymenty z zakresu biochemii i biologii molekularnej, które określiłyby, czy może ona funkcjonować jako czynnik regulacyjny zależny od RNA, jak i enzym degradujący RNA. Planuję także rozwiązać precyzyjną trójwymiarową strukturę ludzkiej PNPazy przy użyciu mikroskopii krioelektronowej, dynamicznie rozwijającej się techniki pozwalającej naukowcom uzyskać wgląd w skomplikowane kompleksy makromolekularne – mówi laureatka grantu.
Projekt „Structural and functional studies of human PNPasein mitochondrial RNA metabolism” rozpoczął się w styczniu 2022 roku i będzie realizowany w okresie od trzech do pięciu lat. Dr Bandyra na jego realizację otrzyma 50 tys. euro rocznie.
Oprócz badaczki z UW, wśród laureatów EMBO Installation Grant z Polski jest także dr Karolina Szczepanowska z Polskiej Akademii Nauk.
Pełna lista laureatów jest dostępna na stronie EMBO >>
Dr Katarzyna Bandyra ukończyła studia magisterskie na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie odbyła studia doktoranckie na Wydziale Biochemii Uniwersytetu w Cambridge, gdzie kontynuowała pracę do 2021. Jest laureatką Marie Curie Widening Fellowship w ramach programu Horyzont 2020 oraz grantów POLS i Sonata Narodowego Centrum Nauki.